1. Kısa Dönem İkamet İzni
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 ila 33’üncü maddelerine göre kısa dönem ikamet izni her defasında en fazla ikişer yıllık sürelerle düzenlenebilir ve en fazla iki defa verilebilir.
Kısa Dönem İkamet İznine başvuru yapabilecek yabancılar;
– Bilimsel araştırma amacıyla Türkiye’ye gelecek olan yabancılar
– Türkiye’de gayrimenkulü bulunan yabancılar
Türkiye’de gayrimenkulü bulunan yabancıların ikamet izni başvurusu yapabilmesi için taşınmazın konut olması ve bu amaçla kullanılması gerekmektedir. Ayrıca taşınmazın sahibi ailesiyle birlikte ikamet izni başvurusunda bulunabilmektedir. Bu ikamet izni ile 5 yıl Türkiye’de yaşayan bir yabancı 5 yılın sonunda Türk vatandaşlığına başvuru hakkı kazanmaktadır.
– Ticari bağlantı ya da iş kuracak yabancılar
– Hizmet içi eğitim programına katılacak olan yabancılar
– Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecek olan yabancılar
– Turizm amaçlı kalacak yabancılar
– Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecek olan yabancılar
– Adli ve idari makamların talep ve kararlarına bağlı olarak Türkiye’de kalması gereken yabancılar
– Türkçe öğrenme kurslarına katılacak olan yabancılar
– Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacak olan yabancılar
– Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat eden yabancılar,
– Türkiye’de çalışmayan ancak Bakanlar kurulunca belirtecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar
– Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olan yabancılar
2. Aile İkamet İzni
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 34 ila 37’üncü maddelerine göre aile ikamet izni düzenlemiştir.
Aile ikamet izni yabancı eşe, ergin olmayan çocuğuna ve bağımlı olan çocuğuna düzenlenebilir. Aile ikamet izni talebinden bulunan kişinin birden fazla eşi olduğu durumlarda yalnızca birine düzenlenebilir, ancak yabancının tüm çocuklarına aile ikamet izni verilebilir. Çocuklar, aile ikamet izni ile öğrenci ikamet iznine ihtiyaç duymaksızın ilk ve ortaöğretim kurumlarında 18 yaşına kadar öğrenim görebilir.
Aile ikamet izni her defasında 3 yılı aşmayacak şekilde düzenlenir.
3. Öğrenci İkamet İzni
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 38 ila 41’inci maddelerine göre öğrenci ikamet izni düzenlemiştir. Öğrenci ikamet izni;
– Aile ikamet izni bulunmayan ilk ve orta derece öğrenim görecek yabancılara,
– Yükseköğrenim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora, Tıpta Uzmanlık Eğitimi, Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi seviyelerinde eğitim görecek yabancılara düzenlenebilir.
Öğrenci ikamet izni ile ülkemizde eğitim gören yabancılar eş ve çocukları için aile ikamet iznine başvuru yapabilir. Yabancı öğrencinin eğitim süresi bir yıldan kısa ise ikamet izni süresi öğrenim süresini aşamaz.
4. Uzun Dönem İkamet İzni
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 42 ila 45’inci maddelerine göre uzun dönem ikamet izni düzenlemiştir.
Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izni ile kalmış olan, son 3 yılda devlet tarafından herhangi bir yardım almamış, kendine yetecek geçimini sürdürecek kadar aylık geliri olan, geçerli bir sağlık sigortası olan, topluma ve kamusal güvenliğe herhangi bir tehdit oluşturmayan yabancılar uzun dönem ikamet iznine başvuru yapabilir. Ayrıca mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma sahipleri ile insani ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma sağlanan yabancılara uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmaktadır.
Uzun dönem ikamet iznine sahip yabancılar, askerlik yapma yükümlülüğü, seçme ve seçilme hakkı, kamu görevlerine girme, muaf olarak araç ithal etme ve özel kanundaki düzenlemeler hariç sosyal güvenlik hakları saklı kalmak kaydıyla Türk vatandaşlarına tanınan tüm haklardan faydalanabilirler.
5. İnsani İkamet İzni
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 46 ila 47’nci maddelerine göre insani ikamet izni düzenlemiştir. Bu maddelere göre; insan haklarının ihlali, iç savaştan kaçma ve çeşitli insanı durumlardan mustarip olan yabancılar için başvuru hakkı tanınmıştır. İnsani ikamet izni en fazla bir yıllık düzenlenebilir ve uzatılabilir. İnsani ikamet izninde, diğer izin türlerinde aranan şartlar aranmaz.
6. İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 48 ila 49’uncu maddelerine göre insan ticareti mağduru ikamet izni düzenlemiştir. Bu maddelere göre; insan ticareti mağduru olan ya da olabileceği yönünde kuvvetli şüphe bulunan yabancılara yabancılar için başvuru hakkı tanınmıştır. Bu ikamet izinleri valiliklerce otuzar gün süreli düzlenebilmektedir, en fazla altışar aylık sürelerle uzatılabilir ve toplamda üç yılı geçemez.
İnsan ticareti ikamet iznine başvuruda diğer ikamet izni türlerinde aranan şartlar aramamaktadır.